بورس پسته – آموزش خرید و فروش پسته در بورس کالا

سال 87 بود که بورس پسته راه اندازی شد و پسته به میزان 100 تن در تالار بورس حاضر شد و با 4 نماد شروع به فعالیت کرد اما ورودش موفقیت آمیز نبود و هیچ معامله ای روی آن صورت نگرفت.

تقریبا اواسط سال 1396 بحث خرید و فروش پسته در بورس کالا دوباره داغ شد. آن زمان برخی مقامات کشوری و نمایندگان مجلس و همچنین اتاق بازرگانی، مدیران ارشد بازار سرمایه و شرکت تعاونی پسته کاران در جلسه‌ای خبر از ورود پسته به تالار کشاورزی بورس کالای ایران را دادند.

اگرچه این خبر خوشایندی بود اما تا سال 1398 عملا اتفاق خاصی در این حوزه نیفتاد.

نهم مهر 98 علیرضا ناصرپور، معاون توسعه بورس کالا، خبر از ثبت نخستین معامله پسته در بورس کالا داد. این بازار با گشایش دو انبار در استان کرمان آغاز به کار کرد و در روز نخست در حدود 4 تن پسته معامله شد. وی در ادامه اظهار امیدواری کرده بود با پذیرش انبارهای جدید در استان های سمنان و خراسان رضوی، حجم معاملات در بورس پسته نیز افزایش خواهد یافت.

پسته محصول چه شهرهایی است؟

شاید اولین جوابی که برای این سوال به ذهن شما برسد دامغان یا رفسنجان باشد. اما پسته امروزه در بیشتر مناطق مرکزی ایران کشت می شود. شهرهایی نظیر رفسنجان، زرند، سیرجان، شهر بابک، کشکوئیه، انار و راور در کرمان، دامغان در سمنان، رباط و مه ولات در خراسان رضوی، خاتم و مروست در یزد، بوئین زهرا در قزوین، نائین و کاشان در اصفهان و فردوس در خراسان جنوبی امروزه به تولید و کشت پسته مشغولند. قبلا راجع به انواع پسته و نحوه تشخیص آن مطلبی در مای آجیل منتشر کرده بودیم که در صورت علاقه می توانید به آن مراجعه کنید.

مزایای حضور پسته در بورس

آنچه درباره تشکیل بورس پسته عنوان شد مشتمل بر دستیابی به بازاری شفاف و قیمت های مشخص و عادلانه، تأمین مالی، پوشش خطر نوسان قیمت ها، اجتناب از کلاهبرداری و بدحسابی یا سوخت پول، جلوگیری از تحویل دیرهنگام و بی کیفیت محصول و … است. معاملات انواع محصولات کشاورزی از جمله پسته در قالب قراردادهای مرسوم در بورس کالا ایران، مشتمل بر قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، سلف استاندارد، آتی و اختیار معامله امکان پذیر است. هدف بورس پسته، کاهش تاثیرگذاری مخرب واسطه‌گران و کاهش فاصله بین قیمت دریافتی باغدار و قیمت پرداختی مصرف کننده عنوان شده است.

پسته کاران نیز می توانند با ورود پسته خود به بورس کالا به صورت مستقیم به بازار ملی دسترسی داشته و محصول خود را با کمترین هزینه ممکن به فروش برسانند. با تحقق طرحهای موجود بورس پسته، نیاز به فروش همه محصول به قیمت پایین در زمان برداشت کاهش می یابد. با قراردادهای آتی و اختیار معامله، امکان تثبیت قیمت فروش محصول قبل از برداشت (با پرداخت وجه تضمینی توسط طرفین یا طرف متعهد) وجود دارد.

از دیگر مزایای خرید و فروش پسته در بورس می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• معاملات در بورس پسته، سازمان یافته، قانونمند، قابل نظارت، شفاف، رقابتی و کم هزینه است.
• در صورت فروش محصول در بورس، دریافت وجه قطعی است و احتمال سوخت شدن وجه ناشی از معامله، در صورت تسویه در بورس، نزدیک به صفر است.
• در صورت خرید محصول از بورس، کیفیت محصول باید بر اساس استاندارد اعلامی بورس باشد.
• پذیرش پسته جهت فروش در بورس منوط به تعریف استاندارد برای آن کالا می باشد و از این راه کیفیت کالا در بورس مشخص است.
• در بورس پسته، مبداء کالا مشخص است.
• سرعت انجام معاملات در بورس در مقایسه با تشریفات مناقصات و مزایده ها بسیار بالاتر بوده و جریان معاملات از امنیت برخوردار است.
• در صورت بروز اختلاف میان طرفین معامله، بورس کالا دارای مراجع اختصاصی بررسی و رسیدگی به دعاوی بوده و سرعت رسیدگی به دعاوی مطرح شده در اکثر موارد در مقایسه با دادگاه های عادی بالاتر است.
• بخشی از هزینه های مرتبط با فروش و بازاریابی با توجه به وجود بازار مستقیم و بدون واسطه و حضور شرکت های کارگزاری در بورس پسته به حداقل می رسد.
• وجود شفافیت در معاملات بورس کالا، منجر به کاهش قابل توجه عوامل منجر به رانت در حوزه فروش خواهد شد.
• وجود معافیت های مالیاتی و تسهیلات مقرراتی قابل توجه در صورت معامله در بورس کالا در قوانین دیده شده است.

چطور پسته کاران می توانند وارد بورس پسته شوند؟

برای ورود پسته کاران به بورس، 4 سناریو طراحی شده است:

1. اولین روش فروش بدون واسطه و مستقیم پسته توسط کشاورزان در قالب گواهی سپرده کالایی است. مزیت این روش دریافت مطمئن و به موقع وجه و امکان توثیق است.
2. روش دوم به این صورت است که فردی بعنوان مباشر که مورد تائید نهادهای متولی است پسته را از باغداران یا بصورت امانی دریافت می کند و در بورس عرضه کرده و پس از فروش، با باغداران تسویه می کند. اگر چنانچه مباشر به هر دلیلی قادر به فروش پسته نباشد، محصول با کمترین هزینه و یا بدون هزینه به باغدار عودت داده می شود. در این روش مرجع رسیدگی به اختلافات بورس نمی باشد.
3. در این روش مباشر اقدام به خرید قطعی پسته از باغدار بصورت نقد یا اعتباری نموده و محصول مورد معامله را در بورس به فروش می رساند. در صورتیکه خرید وی بصورت اعتباری بوده باشد، پس از فروش محصول در بورس با باغدار تسویه می کند. در هر دو روش دوم و سوم مباشر می تواند محصول را به صورت نقدی یا اعتباری بفروشد که در صورت فروش اعتباری، شاید بتوان سازوکاری پیش بینی نمود که یک بانک چک های مدت دار مباشر را تنزیل نماید و پول کشاورز پرداخت شود.
4. نهایتا اینکه می توان با ایجاد یک صندوق کالایی پسته توسط پسته کاران یا سرمایه گذاران نسبت به خرید پسته باغدار از طریق وجوه صندوق اقدام کرد. صندوق می تواند محصول را بخرد و در زمان مقتضی آن را به فروش رساند.

پسته کاران چطور می توانند پسته خود را به بورس تحویل دهند؟

پسته کارانی که کد معاملاتی دارند و قبلا نسبت به دریافت کد اوراق از بورس اقدام کرده اند، می توانند با آماده سازی پسته خود، آن را به انبارهای معرفی شده از طرف بورس پسته تحویل دهند. انبارداران نیز موظفند محصول را بررسی کرده و در صورت عدم مغایرت با استانداردها، محصولات را دریافت نموده و مشخصات باغدار و میزان خالص محصول دریافتی را در سامانه صدور گواهی سپرده کالایی ثبت نمایند. یک روز پس از تحویل پسته، گواهی سپرده کالایی در بورس قابل معامله می باشد.

انبارهای بورس پسته

در زیر فهرست انبارهای پذیرش پسته در بورس کالا آمده است:

نام انبار	آدرس انبار	تلفن
شرکت زرین زعفران مشرق زمین	استان خراسان رضوی- شهرستان مه ولات- شهر فیض آباد – بلوار امام خمینی- صد متر پایین‌تر از میدان شهدا	051-56727597
شرکت سبز دانه کویر	استان کرمان- شهرستان سیرجان- کیلومتر3 جاده تهران- روبروی منطقه ویژه اقتصادی سیرجان	09131782847
شرکت طلای سبز زرند	استان کرمان- شهرستان زرند- کمربندی رفسنجان-بعد از پمپ بنزین-جنب خیابان عترت- پلاک 1	09121114206

نحوه خرید پسته در بازار بورس به چه صورت است؟

برای این منظور متقاضیان باید ابتدا نسبت به دریافت کد بورسی اقدام نمایند. سپس نسبت به واریز وجه و تکمیل فرم درخواست خرید پسته از طریق بورس اقدام نمایند. در این مرحله با خرید گواهی سپرده کالایی و دریافت گواهی سپرده (قبض انبار) فرایند خرید را تکمیل می کنند. با استفاده از قبض انبار، خریدار می تواند با مراجعه به انبار، محصول خود را تحویل بگیرد. البته این امکان هم برای وی وجود دارد  که تا زمان فروش محصول، پسته را در انبار نگهداری کند و سپس هزینه انبارداری آن را بپردازد.

آموزش گام به گام خرید پسته از بورس کالا

برای خرید پسته در بورس کالا باید اقدامات زیر را انجام دهید:

• مراجعه به کارگزاری و دریافت کد معاملاتی بورس کالا
• تکمیل فرم سفارش خرید و ارائه به کارگزار. در این فرم شما اطلاعات شخصی و نوع کالا، میزان درخواستی، نام عرضه کننده و حداکثر قیمت پسته درخواستی را مشخص می کنید. در این صورت کارگزار می تواند حداکثر تا مبلغی که برای وی تعیین کردید برای خرید اقدام کند. البته می توانید دست کارگزار را باز بگذارید و قیمت را خالی بگذارید و در زمان معامله بصورت تلفنی با کارگزار در ارتباط باشید.
• واریز حداقل مبلغ موردنیاز برای خرید به حساب کارگزاری. برطبق قانون شما باید حداقل 10درصد مبلغ قرارداد را بعنوان تضمین خرید به حساب کارگزاری واریز نمائید.

---

• در گام بعد، در زمان عرضه کالای درخواستی در تالار معاملات که برای محصولات کشاورزی و پسته 9:30 صبح است، کارگزار در حراجی شرکت کرده و در ابتدا با قیمتی کمتر از قیمت پیشنهادی خریدار (قیمت پایه) در حراج شرکت می کند. وی می تواند برای برنده شدن در حراجی، قیمت را تا قیمت پیشنهادی شما بالا ببرد.
• پس از انجام معامله، خریدار باید مابقی مبلغ سفارش را حداکثر ظرف مدت 3 روز کاری به حساب کارگزاری واریز نماید. اگر تسویه بیشتر از 3 روز زمان ببرد خریدار باید به ازای هر روز 25 درصد از ارزش معامله را بعنوان جریمه دیرکرد به فروشنده بپردازد و این فرایند تا 10 روز ادامه می یابد و پس از آن معامله ملغی می گردد.

کارمزدهای پرداختی در هنگام خرید پسته در بورس کالا

این کارمزدها شامل:

1. 18 درصد ارزش معامله برای کارگزار
2. 06 درصد از ارزش معامله برای کارمزد شرکت بورس کالا
3. 04 درصد از ارزش معامله برای کارمزد سازمان بورس و اوراق بهادار

مدارک لازم جهت خرید از بورس پسته

• مدارک هویتی (اساسنامه یا مستندات تاسیس شرکت، آخرین تغییرات، تصویر شناسنامه و کارت ملی مدیرعامل و صاحبان امضا)
• کد اقتصادی و مدارک مالی شرکت از جمله اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره مالی
• تکمیل فرم درخواست کد مشتری نزد کارگزار
• در صورت ارائه وکالت به فرد یا سازمان جهت خرید، کلیه مدارک هویتی وکیل باید ارائه شود.

چه میزان پسته می توان از بورس کالا خرید؟

آنچه در رابطه به میزان خرید پسته در بورس پسته آمده، حداقل میزان خرید را یک کیلو عنوان کرده است. اما توجه به این نکته ضروریست که حداقل میزان ریالی خرید در بورس 100 هزار تومان است و از طرفی انبار پسته نیز بارهای زیر 500 کیلوگرم را تحویل نمی دهد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که حداقل میزان خرید پسته از بورس کالا 500 کیلوگرم می باشد.

ساعت کار بورس پسته به چه صورت است؟

برای انجام معاملات گواهی سپرده پسته، معامله گران می توانند در روزهای شنبه تا چهارشنبه بین ساعات 9:30 صبح تا 15:30 نسبت به خرید و فروش اقدام نمایند.

معاملات آتی پسته به چه معناست؟

قرارداد یا معاملات آتی به این معناست که خریدار و فروشنده توافق می کنند مقدار مشخصی محصول با قیمت و کیفیت معین را در آینده معامله کنند. این معامله به معنای تحویل کالا در زمان آینده است. در زمینه پسته بسیار پیش می آید که کشاورز قبل از برداشت محصول نیاز به نقدینگی دارد و یا خریدار برای تثبیت قیمت خرید محصول در آینده نیاز به اطمینان دارد به همین منظور اقدام به عقد قرارداد خرید آتی پسته می کند.

عوامل موثر بر قیمت پسته

قبلا در رابطه با قیمت پسته و عوامل موثر بر آن یک مقاله کامل نوشتیم. اینجا بطور اختصار درباره عوامل موثر بر قیمت پسته توضیحاتی می دهیم.

• اولین نکته این است که پسته یک محصول صادراتی است بنابراین قیمت ارز و دلار بر روی قیمت نهایی آن موثر است.
• مورد دوم شرایط آب و هوایی است. متاسفانه در برخی از سالها بعلت خشکسالی و شرایط آب و هوایی بد، تولید این محصول بشدت کاهش می یابد و بر قیمت آن در بازار تاثیر می گذارد.
• هزینه های تولید از جمله سموم، کود، آب، تجهیزات کشاورزی و نیرونی انسانی از دیگر عوامل موثر بر قیمت پسته است.
• عرضه و تقاضا در بازار پسته نیز مانند تمامی بازارها بر قیمت موثر است. بطوریکه در فصل برداشت پسته (اواخر تابستان و اوایل پاییز) قیمت این محصول بعلت عرضه زیاد کاهش می یابد و در روزهای منتهی به شب یلدا یا عید بعلت تقاضای زیاد قیمت آن بالا می رود.
• پسته یک محصول سال آور است. یعنی یک سال محصول می دهد و یکسال محصول نمی دهد. در سالهایی که درخت پسته نمی دهد بعلت کاهش عرضه قیمت آن بالا میرود.
• موانع یا تسهیلات صادرات نیز بر قیمت پسته بعنوان یک محصول صادراتی تاثیرگذار است. بطوریکه اگر صادرات سهل باشد قیمت پسته در بازار داخلی افزایش می یابد و اگر صادرات سخت باشد قیمت پسته در بازار داخلی کاهش می یابد.

اگر بورس پسته بتواند با اهدافی که تعیین کرده پیش برود و دست دلالان را از حضور در این بخش کوتاه کند، می تواند نتایج مفیدی بر اقتصاد کشاورزی در بخش پسته پدید آورد. هرچند دلالان از نیز به راحتی دست از سر بازار پر سود پسته بر نخواهند داشت و بدنبال رخنه ای برای حضور در این بازار خواهند بود.